O korzystnym działaniu fosfolipidów Z diety mówi się od początku XX wieku w odniesieniu do różnych chorób i objawów, np. choroby wieńcowej, stanów zapalnych czy nawet nowotworów.
Fosfolipidy to amfifilowe lipidy znajdujące się we wszystkich błonach komórkowych roślin i zwierząt, ułożone w dwuwarstwy lipidowe. Tworzą szkielet błony komórkowej, barierę między zawartością komórki (cytozolem) a środowiskiem zewnętrznym (krwią). Bez fosfolipidów nasze komórki nie miałyby formy ani struktury. Na podstawie większości badań stało się jasne, że fosfolipidy dostarczane wraz z dietą mają pozytywny wpływ na leczenie wielu chorób, i to bez skutków ubocznych ich zażywania. Ponadto wykazano, że dodatkowo zmniejszają też skutki uboczne niektórych leków.
Oba efekty można częściowo wytłumaczyć faktem, że fosfolipidy dostarczane z pożywieniem skutecznie przenoszą reszty kwasów tłuszczowych w celu ich włączenia do błon komórek zaangażowanych w różne procesy chorobowe, np. komórek odpornościowych. Zmieniony skład błon ma wpływ na aktywność białek błonowych (np. receptorów) co ostatecznie poprawia funkcjonowanie całej komórki.
Fosfolipidy w procesach zapalnych
Zapalenie jest biologiczną odpowiedzią na bodźce, takie jak patogeny lub uszkodzone komórki. Stan zapalny jest indukowany i utrzymywany przez biochemiczną kaskadęz udziałem mediatorów stanu zapalnego, takich jak cytokiny, chemokiny i eikozanoidy. Istnieje coraz więcej naukowych przesłanek dla stosowania fosfolipidów dostarczanych z dietą w celu leczeniu chorób zapalnych i regulacji reakcji zapalnej. Hartmann i inni badali wpływ fosfolipidów na chemicznie wywołane zapalenie stawów u szczurów. Stwierdzili znacznie zmniejszony rozwój zapalenia po suplementacji fosfolipidami, najprawdopodobniej z powodu zahamowania reakcji zapalnej, w której pośredniczą leukocyty neutrofili.
Fosfolipidy a nowotwory
W kilku badaniach opisano korzystny wpływ fosfolipidów na hamowanie nowotworów i przerzutów. Podczas rozwoju raka, błony komórek nowotworowych nabierają szczególnych właściwości. Umożliwia to im oddzielenie się od otaczającej tkanki (guza) i migrację do innych tkanek lub narządów, powodując przerzuty. Regulacja składu i gęstości tratw lipidowych w błonach komórek nowotworowych może potencjalnie zmienić ich żywotność oraz zachowanie przerzutowe, a fosfolipidy są w stanie modyfikować ten skład. Stąd biorą się ich właściwości przeciwnowotworowe.
Fosfolipidy w regulacji profili lipidowych krwi i ryzyka sercowo-naczyniowego
Doustna suplementacja fosfolipidami była szeroko badanaw odniesieniu do profili lipidowych krwi i ryzyka sercowo-naczyniowego. Kilku autorów donosiło o istotnym działaniu obniżającym poziom całkowitego cholesterolu u pacjentówz pierwotną hiperlipidemią. Po 30 dniach leczenia cholesterol całkowity i cholesterol LDL uległy znacznemu obniżeniu, podczas gdy cholesterol HDL („dobry”) utrzymał się podwyższony.
Fosfolipidy a zaburzenia neurologiczne
Upośledzenie pamięci związane z wiekiem oznacza stopniowe pogorszenie funkcji pamięci, które dotyka praktycznie każdego człowieka. Wiadomo, że wraz z wiekiem zmienia się skład lipidowy komórek mózgowych. Ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w mózgu spada, w konsekwencji ograniczając właściwości błon komórkowych. Wykazano, że fosfolipidy są ważnymi
i skutecznymi nośnikami np. kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w mózgu. Z tego powodu doustna suplementacja fosfolipidami może odgrywać ważną rolę nie tylko u osób starszych, ale także w okresie ciąży i niemowlęctwa, kiedy odpowiednia ilość DHA dostarczana do mózgu ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju neurologicznego.
Fosfolipidy a funkcja immunologiczna
Stosunek cholesterolu do fosfolipidów w błonie komórkowej wzrasta wraz z wiekiem. Te zmiany w składzie błon komórkowych mają konsekwencje dla właściwości i funkcji komórek. Na przykład, w limfocytach wzrost tego stosunku ogranicza funkcję immunologiczną. Optymalna zawartość fosfolipidów w błonach komórkowych limfocytów może przywrócić ich funkcję immunologiczną (szczególnie u osób starszych), stąd zaleca się dostarczanie ich wraz z dietą.
Imponujące jest to, że fosfolipidy, mimo że są „tylko” składnikiem pokarmowym, są w stanie wchodzić w interakcje z błonami komórkowymi, zmieniając ich skład, mikrostrukturę lipidową i tratwy lipidowe, a tym samym wpływając na ogromną ilość procesów sygnalizacyjnych oraz aktywność enzymatyczną w organizmie. Ponieważ w ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono wiele badań, można założyć, że fosfolipidy są doskonałym remedium na wiele schorzeń. Mogą być spożywane w przypadku wielu zaburzeń naraz (jako mechanizm regulacyjny oparty na diecie). Co więcej, częstsze przyjmowanie fosfolipidów jest również zalecane osobom zdrowym jako strategia prewencyjna, mająca na celu poprawę zdrowia. ❅
Bibliografia
- Küllenberg D, Taylor LA, Schneider M, Massing U. Health effects of dietary phospholipids. Lipids Health Dis. 2012 Jan 5;11:3. doi: 10.1186/1476-511X-11-3. PMID: 22221489; PMCID: PMC3316137.
